Susu Bible

Proverbs 1:1-33

Yi kitaabui sɛbɛxi fe naxan ma

1Isirayila mangɛ Dawuda xa di Sulemani, xa taalie nan ya:

2E sɛbɛxi nɛ mixie bɛ alako e xa lɔnni, e xa rasi,

xaxili fanyi xa lu e bɛ, 3xurui fanyi xa lu e yi,

e xa bira tinxinyi, nɔndi, nun fe fanyi fɔxɔ ra.

4Xaxili fanyi mu naxee yi, nee xa na sɔtɔ,

maɲɔxunyi fanyi xa lu fonikee bɛ,

e xa fe fanyie kolon, e lan e xa naxee raba.

5Lɔnnila xa a tuli mati

alako a xa fe kolonyi xun xa masa.

Xaxilima xa a tuli mati,

alako a xa ɲɛrɛ ki fanyi kolon,

6taali kui fiixɛfe xa sɔɔnɛya e bɛ,

e xa fahaamui sɔtɔ lɔnnilae xa masenyie nun taalie ma.

7Alatala xa yaragaaxui findixi lɔnni fɔlɛ nan na.

Xaxilitaree nan yoma lɔnni nun marasi ma.

8N ma di, i i tuli mati i baba xa marasi ra,

i naxa tondi i nga xa xurui ra,

9barima xunmase tofanyi nan findima a ra i xunyi ma,

kɔn magore nan a ra i kɔnyi ma.

10N ma di, i naxa tin yunubitɔɛe xa i ratantan.

11Xa e a fala, «Bira muxu fɔxɔ ra,

won xa sa kira madɔxɔ mixie bɛ, won xa e faxa,

won xa gantanyi te mixie bɛ

naxee mu fefe rabaxi won na,

12Won xa e xun nakana,

alɔ gaburi a rabama ki naxɛ mixie ra

naxee sigama aligiyama.

13Won fama naafuli sɔtɔde na kui,

won ma banxie rafema nɛ se fanyie ra.

14Lu muxu ya ma alako i xa nde sɔtɔ,

won ma kɔbiri malande xa findi keren na.»

15N ma di, i naxa bira na mixi mɔɔli fɔxɔ ra,

i naxa lu na kira xɔn ma,

16barima e fe ɲaaxi nan tun nabama,

e gbataxi mixi nii bade.

17Gantanyi mu tema xɔni ya xɔri,

18kɔnɔ e tan gantanyi tema e yɛtɛ kan suxuse nan na.

E e yɛtɛ nan nii bafe e yɛtɛ ra.

19Birafe geeni tinxintare fɔxɔ ra,

nun mixi nii bafe,

na kira mɔɔli findima gantanyi nan na.

20Xaxilimaya xili tima kira xunyie ra,

a a xui raminima taa malandee.

21A xili tima ɲama tagi,

a wɔyɛnma taa sode dɛe ra.

22A naxɛ, «I tan xaxilitare,

i birama xaxilitareɲa fɔxɔ ra han mun tɛmui?

Mixi mayelee yoma mixi ma han mun tɛmui?

Xaxilitaree fe kolonyi xɔnma han mun tɛmui?

23Wo gbilen fa ra n ma marasie ma.

N na n xaxili luma nɛ wo ma,

n fahaamui fima nɛ wo ma n ma masenyi xa fe ra.

24N bara wo xili, kɔnɔ wo mu n ma xili ratinxi.

N bara n bɛlɛxɛ itala wo bɛ, kɔnɔ wo bara tondi.

25Wo to bara tondi n ma marasie birin na,

wo to mu tinxi n ma sɛriyɛ ra,

26n fan fama nɛ yelede wo ma wo xa tɔɔrɛ kui.

Gaaxui na wo bɔɲɛe ramini a i, n mu wo malima fefe ma.

27Gaaxui fama nɛ wo lide alɔ turunnaadɛ foye,

tɔɔrɛ fama nɛ wo suxude alɔ foye xungbe.

Na tɔɔrɛ nun kɔntɔfili na wo li tɛmui naxɛ,

28wo n xilima nɛ, kɔnɔ n mu wo xa xili ratinma.

Wo n fenma nɛ, kɔnɔ wo mu n toma,

29barima wo bara xaxilimaya xɔn,

wo bara tondi Alatala xa yaragaaxui ra.

30E mu nu wama n ma marasie xɔn,

e mu nu wama n ma sɛriyɛ suxufe.

31Na kui e fama e xa wali sare sɔtɔde,

e fama e ɲɛrɛ ki raɲɔnyi tode.

32Xaxilitareɲa nan fama xaxilitaree gande.

Lɔnnitareɲa nan fama lɔnnitaree gande.

33Kɔnɔ naxan tan a tuli matima n na,

na kanyi luma nɛ kantari kui a xɔnyi,

a lu bɔɲɛsa kui, a mu gaaxuma tɔɔrɛ ya ra.»